Có mặt tại Hội thảo góp ý dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) nhằm lấy ý kiến cộng đồng doanh nghiệp hoàn thiện dự thảo mới đây, bà Trần Phương Hoa, Giám đốc chiến lược của Tập đoàn Giáo dục EQuest cho rằng, việc đầu tư vào giáo dục là cần thiết và quan trọng để đáp ứng nhu cầu học tập rất lớn tại Việt Nam. Tuy nhiên, để đầu tư hiệu quả và mang lại lợi ích thiết thực là việc cực kỳ gian khó, đầu tư nhiều thời gian và tâm huyết.
Vì vậy, cần có sự quản lý chặt chẽ việc sử dụng đất giáo dục, xây dựng các chính sách ưu đãi và khuyến khích đối với đất đất giáo dục, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các tổ chức giáo dục trong việc tiếp cận đất, xây dựng, đầu tư và vận hành trường học.
 |
| Uỷ viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà dự và đồng chủ trì Hội thảo góp ý dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) |
EQuest hiện là một trong những tổ chức giáo dục tư nhân lớn nhất ở Việt Nam với hơn 23 ngàn học sinh/sinh viên với 17 trường từ mẫu giáo, phổ thông liên cấp tới cao đẳng đại học. Ngoài ra, EQuest có hơn 134 nghìn học sinh đang sử dụng nền tảng kỹ thuật số.
Hệ thống EQuest gồm trường liên cấp Newton, Alpha, Ngôi sao Hà Nội, Công nghệ giáo dục CGD và Victory Thực nghiệm tại Hà Nội; Trường Quốc tế Canada, gồm 4 trường tại TP.HCM, Trường Quốc tế Saint Nicholas tại Đà Nẵng...; cùng các trường Trung cấp, Cao đẳng Việt Mỹ, Đại học Phú Xuân và Đại học Broward Mỹ tại Việt Nam.
Với hệ thống dày đặc như vậy, nên nhu cầu của EQuest về việc có cơ sở vật chất là rất lớn. Điển hình Trường Ngôi sao Hà Nội, trong năm học 2022-2023 có 2.500 học sinh đăng ký, nhưng trường chỉ có thể nhận khoảng 400 học sinh tại cơ sở 1. Cơ sở này hiện có hơn 2.000 học sinh. Trường thực sự cần mở rộng các cơ sở để có thể đáp ứng được nhu cầu rất lớn trong hệ thống của mình.
Theo bà Hoa, EQuest đang đóng góp tích cực vào việc thực hiện mục tiêu Định hướng giáo dục Việt Nam đến năm 2030 của Bộ Giáo dục. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện lại gặp phải rất nhiều khó khăn.
Việc đầu tiên khi muốn mở rộng cơ sở trong hệ thống của trường là cần tìm những mảnh đất giáo dục để xây trường. Nhưng bà Hoa cho rằng, ngay việc đầu tiên này đã gặp khó khăn vì thông tin không được công khai. Trường phải nhờ các bên giới thiệu rất khó khăn thì mới có được thông tin.
Thứ hai, chi phí nhận chuyển nhượng đất giáo dục quá cao và không phù hợp với những nhà đầu tư thuần giáo dục.
Hiện nhiều lô đất dành cho phát triển giáo dục được giao theo chủ trương xã hội hóa gần như miễn phí ban đầu. Tuy nhiên nhiều chủ đầu tư được giao đất không triển khai đầu tư xây dựng, để hoang và chờ giá lên. Hiện tại, giá đất lên tới 8-10 triệu/m2, thậm chí hơn, dẫn tới mảnh đất dành cho mục đích phát triển giáo dục có giá trị hàng trăm tỷ đồng, trở thành rào cản cho nhà đầu tư thuần về giáo dục.
Thứ ba, suất đầu tư xây dựng cũng đang rất cao, với chi phí lên tới 8-10 triệu/m2 sàn xây dựng, chưa kể đến chi phí cho nội thất và thiết bị dạy học. Thêm vào đó, các yêu cầu về tiêu chuẩn m2 đất/học sinh, số lượng học sinh/lớp, diện tích lớp học và số lượng học sinh/trường... khiến việc đầu tư xây dựng lên tới hơn trăm tỷ đồng. Có nghĩa là để có 1 cơ sở vật chất, EQuest phải đầu tư từ 200-300 tỷ đồng.
 |
| Các nhà đầu tư giáo dục hiện nay gặp khó khăn vì thông tin liên quan đến đất dành cho giáo dục không được công khai |
Thứ tư, nhiều mảnh đất dành cho phát triển giáo dục đã được quy hoạch từ rất lâu, theo mạng lưới cố định và chưa linh hoạt. Hiện không còn phù hợp với nhu cầu thực tế về thị trường. Trong khi việc thay đổi quy hoạch tốn kém nguồn lực và thời gian.
Nhiều trường hợp, theo quy hoạch trong khu vực chỉ còn trường mầm non, trong khi nhu cầu của thị trường lại là trường phổ thông liên cấp. Mầm non chỉ có khoảng 200-300 học sinh là tối đa, nhưng phải bỏ ra 200-300 tỷ đầu tư để xây dựng trường.
“Điều này cho thấy tuy đất thừa, nhu cầu thì lớn, nhưng ai có thể đầu tư vào trường học vì bài toán kinh tế không hiệu quả này?”, Giám đốc chiến lược của EQuest đặt câu hỏi.
Ngoài ra, việc đấu giá đất giáo dục cũng gặp nhiều khó khăn và rủi ro, khiến cho việc tìm kiếm đất để xây dựng trường học trở thành một thách thức lớn đối với các nhà đầu tư giáo dục. Thậm chí, trong quá trình đấu giá, còn có rủi ro một số cá nhân hay tổ chức đẩy giá đất lên cao, gây khó khăn cho các tổ chức giáo dục thực sự cần đất để đáp ứng nhu cầu học tập của rất nhiều học sinh.
Từ thực trạng trên, bà Hoa cho rằng, đầu tiên nhà nước cần tăng cường việc kiểm soát quản lý việc sử dụng đất giáo dục. Đối với các dự án giáo dục chậm tiến độ, nên gia hạn cho Chủ đầu tư tiếp tục thực hiện thêm một thời gian cố định. Nếu chủ đầu tư không đủ năng lực và không cam kết thực hiện, cần cưỡng chế thu hồi, tổ chức đấu giá cho cá nhà đầu tư mới.
Thứ hai, cân nhắc khung giá riêng cho đất liên quan tới giáo dục (bằng 1/15 đến 1/20 đất thổ cư). Chỉ như thế, việc đầu tư vào giáo dục mới hiệu quả.
Ngoài ra nên giảm bớt các thủ tục hành chính cho việc tiếp cận đất, xây dựng, đầu tư và vận hành trường học.
Liên quan đến vấn đề này, theo bà Hoa, EQuest đang có 1 dự án đã được cấp chấp thuận chủ trương đầu tư, quy hoạch cho xây dựng trường cao đẳng, chủ đầu tư cũ không có đủ nguồn lực để thực hiện, sau khi EQuest đầu tư vào, họ cũng không đủ kiên nhẫn đã rút ra.
Hiện EQuest phải đi thuê cơ sở vật chất, và cũng đã tuyển sinh hơn 1.000 sinh viên, cơ sở thuê cũng đã lấp đầy.
Điều này cho thấy, dù đáp ứng đủ năng lực về tài chính và kinh nghiệm vận hành, nhưng EQuest gặp rất nhiều khó khăn trong các thủ tục xin gia hạn để thực hiện dự án. Thậm chí phải chạy vòng quanh, không biết tháo gỡ ở đâu.
“Trường hoạt động tốt, không có cơ sở, phải đi thuê, dự án được cấp mà không thực hiện được. Chúng tôi rất mong được gặp người có thẩm quyền để hỗ trợ việc này”, bà Hoa kiến nghị.